نگاهی دقیق تر به لایه های مختلف پوست.

هفت لایه مهم پوست شما چیست؟

در مقاله قبل از دیدگاه پزشکی به لایه های اصلی و سه گانه پوست پرداختیم. اکنون میخواهیم با نگاهی عمیقتر به این موضوع بپردازیم. هفت لایه پوست وجود دارد و هر لایه عملکردهای مختلفی دارد.

پوست بزرگترین اندام در بدن است و تمام سطح خارجی بدن را می پوشاند. از هفت لایه تشکیل شده است ([از لایه بالایی به پایین [عمیق ترین] لایه شروع می شود):

1. لایه شاخی

2. لایه لوسیدوم

3. لایه گرانولوزوم

4. استراتوم اسپینوزوم

5. لایه بازال 

6. درمس

7. هایپودرم

پنج لایه اول اپیدرم را تشکیل می دهد که بیرونی ترین و ضخیم ترین لایه پوست است.

هر هفت لایه از نظر آناتومی و عملکرد متفاوت هستند.

پوست عملکردهای مختلفی را ایفا می کند که شامل مانع اولیه بدن در برابر میکروب ها ، نور ماورا بنفش ، مواد شیمیایی و آسیب های مکانیکی است. همچنین دمای بدن را حفظ می کند و از هدر رفتن آب از بدن جلوگیری می کند.

عملکرد پنج لایه اپیدرم چیست؟

لایه شاخی:

• این بالاترین لایه پوست است و از کراتین تشکیل شده است.

• در مقایسه با لایه های دیگر ، ضخامت این لایه در مناطق مختلف بدن بسیار متفاوت است.

• این لایه اولین خط دفاعی در برابر عوامل خارجی را بازی می کند.

 لوسیدوم :

این لایه شفاف و نازک فقط در پوست ضخیم تر (کف دست و پا) وجود دارد.

گرانولوزوم :

مواد شیمیایی (گلیکولیپیدها) ترشح شده در این لایه سلول های پوست را به یکدیگر چسبیده نگه می دارد.

 استراتوم اسپینوزوم :

که به عنوان لایه سلول خاردار نیز شناخته می شود این لایه حاوی سلولهای دندریتیک است که اولین خطوط دفاعی پوست هستند.

بازال:

این عمیق ترین لایه اپیدرم است. در این لایه که به لایه جوانه زنی هم معروف است دائما پوست تازه تولید میشود. سلولهای یافت شده در این لایه دائماً سلولهای کراتینوسیتی تولید می کنند که با قرار گرفتن در معرض نور خورشید نقش مهمی در تشکیل ویتامین D دارند. کراتینوسیت ها همچنین یک پروتئین ، کراتین و لیپید تولید می کنند . اینها به عنوان یک مانع محافظتی عمل می کنند. این لایه همچنین حاوی ملانوسیت است. ملانوسیت ها ملانین تولید می کنند که یک رنگدانه طبیعی است که مسئول رنگ پوست است.

عملکرد لایه درم چیست؟

درم به اپیدرم متصل است و از کلاژن (نوعی بافت همبند) ساخته شده است ، که به پوست انعطاف پذیری و استحکام می بخشد. همچنین غدد عرق ، غدد چربی ، مو ، فولیکول های مو ، عضلات ، انتهای عصب ، رگ های خونی و سلول های دندریتیک را در خود جای داده است. عملکرد هر یک از این اجزا به شرح زیر است

• انتهای عصب احساس درد، لمس ، فشار و دما می کند.

• غدد عرق با قرار گرفتن در معرض گرما و استرس ،عرق تولید می کنند . با تبخیر عرق از روی پوست ، به خنک شدن بدن کمک می کند.

• غدد چربی سبوم را به داخل پوست ترشح می کنند. سبوم یک ماده روغنی است که پوست را مرطوب و نرم نگه می دارد و به عنوان سدی در برابر مواد خارجی عمل می کند.

• فولیکول های مو انواع مختلف موی موجود در بدن را تولید می کنند. مو درجه حرارت بدن را تنظیم می کند و از آسیب خارجی محافظت می کند.

• رگ های خونی درم مواد مغذی را به پوست می رسانند و به تنظیم دمای بدن کمک می کنند.

عملکرد لایه های زیر پوستی چیست؟

هایپودرمس عمیق ترین لایه پوستی است که در زیر درم واقع شده است. به آن فاشیای زیرپوستی یا لایه زیرپوستی نیز گفته می شود. این حاوی چربی همراه با برخی ساختارها مانند فولیکول های مو ، انتهای عصب و رگ های خونی است. وجود چربی به عایق بندی بدن در برابر گرما و سرما کمک می کند و به عنوان یک منطقه ذخیره انرژی عمل می کند.

آیا ضخامت پوست متفاوت است؟

• ضخامت پوست به طور قابل توجهی در سراسر بدن متفاوت است.

1. کف دست و کف پا ضخیم ترین پوست را دارد زیرا اپیدرم حاوی یک لایه اضافی است ، لایه لوسیدوم  که در مناطق دیگر وجود ندارد.

• نازک ترین پوست در پلک ها و پشت گوش (پس از مدتی) (ضخامت ۰.۰۵ میلی متر) وجود دارد.

• پوست نر از نظر مشخصه ضخیم تر از پوست زن است.

• کودکان پوستی نسبتاً نازک دارند که تا ۴۰ تا ۵۰ سالگی به تدریج ضخیم می شود و سپس لاغر می شود.

در ادامه به ساختار هرکدام از لایه های هفتگانه پوست میپردازیم.

ساختار پوست

همانطور که در شکل ۱ نشان داده شده است ، اپیدرم عمدتا از سلولهای کراتینوسیت تشکیل شده است. در زیر اپیدرم غشای زیرین وجود دارد (همچنین به عنوان محل اتصال درم اپیدرم شناخته می شود). این ساختار باریک و چند لایه اپیدرم را به درم لنگر می اندازد. لایه زیر درم ، هایپودرم ، عمدتا از چربی تشکیل شده است. در زیر این ساختارها شرح داده شده است.

شکل ۱

ساختار اپیدرم:

اپیدرم لایه بیرونی پوست است ، که به عنوان یک اپیتلیوم سنگفرشی طبقه ای تعریف می شود ، در درجه اول شامل کراتینوسیت ها در مراحل تمایز پیش رونده است (امیرلاک و شهابی ، ۲۰۱۷). کراتینوسیت ها پروتئین کراتین را تولید می کنند و مهمترین عناصر سازنده اپیدرم هستند. از آنجا که اپیدرم آواسکولار است (فاقد رگ خونی است) ، برای انتقال مواد مغذی و دفع مواد زائد از طریق غشای پایه کاملاً به درم زمینه ای وابسته است.

عملکرد اصلی اپیدرم این است که به عنوان یک مانع فیزیکی و بیولوژیکی در محیط خارجی عمل می کند و از نفوذ مواد تحریک کننده و آلرژن جلوگیری می کند. در عین حال ، از اتلاف آب جلوگیری کرده و هموستاز داخلی را حفظ می کند .اپیدرم از پنج لایه  تشکیل شده است.که پیشتر به آنها اشاره شد. بیشتر اعضای بدن دارای چهار لایه هستند ، اما آنهایی که دارای ضخیم ترین پوست هستند دارای ۵ لایه هستند.

در شکل ۲ میتوانید ساختار و محل این لایه ها را ببینید.

اپیدرم همچنین حاوی ساختارهای سلولی دیگری است. کراتینوسیت ها حدود ۹۵٪ از جمعیت سلولهای اپیدرمی را تشکیل می دهند – بقیه سلولهای ملانوسیت ، سلولهای لانگرهانس و مرکل هستند.

شکل ۲

کراتینوسیت ها:

 کراتینوسیت ها با تقسیم در لایه بازال تشکیل می شوند. همانطور که از طریق لایه اسپینوزوم و لایه گرانولوزوم به سمت بالا حرکت می کنند ، آنها تمایز می یابند و یک ساختار داخلی سفت و سخت از کراتین ، ریز رشته ها و میکروتوبول ها را تشکیل می دهند (کراتینه سازی). لایه خارجی اپیدرم ، لایه شاخی ، از لایه هایی از سلولهای مرده مسطح (سلولهای قرنیه) تشکیل شده است که هسته خود را از دست داده اند. سپس این سلولها از پوست ریخته می شوند (رسوب زدایی). این روند کامل تقریباً ۲۸ روز طول می کشد (شکل ۳).

شکل۳

بین این قرنیه ها مخلوط پیچیده ای از لیپیدها و پروتئین ها وجود دارد. این لیپیدهای بین سلولی توسط آنزیم های کراتینوسیت تجزیه می شوند و مخلوطی از لیپیدها را از سرامیدها (فسفولیپیدها) ، اسیدهای چرب و کلسترول تولید می کنند. این مولکول ها به صورت کاملا سازمان یافته مرتب شده و با یکدیگر و سلولهای قرنیه ترکیب شده و مانع چربی پوست در برابر از دست دادن آب و نفوذ مواد آلرژی زا و محرک را تشکیل می دهند.

لایه شاخی را می توان بصورت دیواری آجری در نظر گرفت که سلولهای قرنیه آجر تشکیل می دهند و لیپیدهای لایه ای ملات تشکیل می دهند. از آنجا که سلولهای قرنیه حاوی ماده نگهدارنده آب هستند – یک عامل مرطوب کننده طبیعی – آب را جذب و نگه می دارند. محتوای بالای آب در قرنیه باعث تورم آنها می شود ، لایه شاخی را انعطاف پذیر و قابل ارتجاع نگه می دارد و از ایجاد شکاف و ترک جلوگیری می کند .

این مورد مهم در هنگام استفاده از داروهای موضعی بر روی پوست است. اینها از طریق سد اپیدرم به بافتها و ساختارهای زیرین جذب می شوند (جذب از طریق پوست) و به گردش خون سیستمیک منتقل می شوند.

لایه شاخی میزان و میزان جذب از طریق پوست را تنظیم می کند . یکی از مهمترین عوامل موثر در این امر آبرسانی به پوست و رطوبت محیط است. در پوست سالم با آبرسانی نرمال ، دارو فقط با عبور از سد چربی ، محکم و نسبتاً خشک بین سلول ها می تواند به لایه شاخی نفوذ کند. هنگامی که هیدراتاسیون پوست افزایش می یابد یا سد طبیعی پوست در نتیجه بیماری پوستی مختل می شود ، مواد دفع ، فرسایش ، شکاف یا زودرس ، جذب از طریق پوست افزایش می یابد .

ملانوسیت ها:

. ملانوسیت ها در لایه پایه قرار دارند و در میان کراتینوسیت ها در امتداد غشای پایه با نسبت یک سلول ملانوسیت به ۱۰ سلول پایه پراکنده می شوند. آنها رنگدانه ملانین تولید شده از تیروزین ، که یک اسید آمینه است ، در وزیکولهای سلولی به نام ملانوزوم بسته بندی شده و به سیتوپلاسم کراتینوسیت ها منتقل و تحویل می شوند. عملکرد اصلی ملانین جذب اشعه ماورا بنفش (UV) برای محافظت از ما در برابر اثرات مضر آن است.

رنگ پوست نه با تعداد ملانوسیت ها بلکه با تعداد و اندازه ملانوزوم ها تعیین می شود که توسط چندین رنگدانه از جمله ملانین ، کاروتن و هموگلوبین تحت تأثیر قرار می گیرد. ملانین از طریق ملانوزوم به سلولهای کراتینوسیت منتقل می شود. بنابراین رنگ پوست به مقدار ملانین تولید شده توسط ملانوسیت ها در لایه بازال و جذب شده توسط کراتینوسیت ها بستگی دارد.

ملانین به دو شکل اصلی بروز می کند:

• Eumelanin –  به صورت سیاه و قهوه ای وجود دارد.

• Pheomelanin –  یک رنگ قرمز فراهم می کند.

رنگ پوست نیز تحت تأثیر قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش ، عوامل ژنتیکی و تأثیرات هورمونی قرار دارد

سلولهای لانگرهانس.:

 اینها آنتی ژن (میکرو ارگانیسم ها و پروتئین های خارجی) هستند که سلولهای نمایان شده در لایه اسپینوزوم را دارند. آنها بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و به طور مداوم بدنبال آنتی ژن های اطراف خود هستند بنابراین می توانند آنها را به دام بیندازند و آنها را به لنفوسیت های T-helper ارائه دهند ، در نتیجه یک پاسخ ایمنی فعال می شوند.

سلولهای مرکل.:

 این سلولها فقط در تعداد بسیار کمی در لایه بازال وجود دارند. آنها از نزدیک با رشته های انتهایی اعصاب پوستی در ارتباط هستند و به نظر می رسد در احساس به ویژه در مناطقی از بدن مانند کف دست ، کف پا و دستگاه تناسلی نقشی دارند.

منطقه غشای زیرین  که محل اتصال پوست و اپیدرم است:

این یک ساختار باریک ، موج دار و چند لایه است که بین اپیدرم و درم قرار دارد و انسجام بین دو لایه را تأمین می کند این از دو لایه تشکیل شده است:

• لامینا لوسیدا؛

• لامینا دانسا

لامینا لوسیدا که لایه نازک تری است و مستقیماً در زیر لایه بازال قرار دارد. لامینای ضخیم تر در تماس مستقیم با درم زمینه ای است. بین درم و اپیدرم متغیر است و از طریق پشته های rete بنام پاپیلای پوستی متصل می شود ، که حاوی حلقه های مویرگی است که اپیدرم را با مواد مغذی و اکسیژن تأمین می کند.

این محل اتصال بسیار نامنظم سطح متفاوتی را که از طریق آن تبادل اکسیژن ، مواد مغذی و مواد زائد بین درم و اپیدرم اتفاق می افتد ، افزایش می دهد

درمس

درم لایه داخلی پوست را تشکیل می دهد و بسیار ضخیم تر از اپیدرم بین ناحیه غشای پایه و لایه زیر جلدی واقع شده است ، نقش اصلی درم حفظ و حمایت از اپیدرم است. عملکردهای اصلی درم عبارتند از:

• حفاظت؛

• بالشتک سازی ساختارهای عمیق تر از آسیب مکانیکی ؛

• تأمین تغذیه اپیدرم ؛

• نقشی مهمی در ترمیم زخم دارد.

شبکه بافت همبند بهم پیوسته ، که جز major اصلی آن است ، در کلاژن ، به همراه مقداری الاستین ، تشکیل شده است. چندین سلول تخصصی (ماست سل ها و فیبروبلاست ها) و ساختارها (رگ های خونی ، لنفاوی ، غدد عرق و اعصاب) در داخل درم پراکنده شده اند.

زائده های اپیدرمی نیز در داخل درم یا لایه های زیر پوستی قرار دارند ، اما با سطح پوست متصل می شوند

لایه های درم. درم از دو لایه تشکیل شده است:

• درم پاپیلاری سطحی تر ؛

• درم مشبک عمیق تر.

درم پاپیلاری لایه نازک تری است که از بافت پیوندی سست و حاوی مویرگ ها ، الیاف الاستیک و مقداری کلاژن تشکیل شده است. درم مشبک از یک لایه ضخیم تر از بافت همبند متراکم حاوی رگهای خونی بزرگتر ، الیاف الاستیک به هم پیوسته و بسته های کلاژن ضخیم تر تشکیل شده است همچنین حاوی فیبروبلاست ، سلولهای ماست ، انتهای عصب ، لنفاوی و ضمایم اپیدرمی است. در اطراف این ساختارها یک ژل چسبناک وجود دارد که:

• اجازه می دهد مواد مغذی ، هورمون ها و مواد زائد از طریق درم عبور کنند.

• روغنکاری بین شبکه های کلاژن و الیاف الاستیک را فراهم می کند.

• فله را می دهد ، به درم اجازه می دهد تا به عنوان یک کمک فنر عمل کند .

سلولها و ساختارهای پوستی تخصصی. فیبروبلاست نوع اصلی سلول درم است و عملکرد اصلی آن سنتز کلاژن ، الاستین و ژل چسبناک داخل درم است. کلاژن – که به پوست مقاومت و مقاومت می دهد – ۷۰٪ از درم را تشکیل می دهد و به طور مداوم تجزیه و جایگزین می شود. الیاف الاستین به پوست قابلیت ارتجاعی می بخشد . با این وجود هر دو تحت تأثیر افزایش سن و قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش قرار می گیرند ، که منجر به افتادگی و کشیدگی پوست با افزایش سن فرد می شود و یا در معرض اشعه ماورا بنفش قرار می گیرد.

ماست سل ها حاوی دانه هایی از مواد شیمیایی وازوآکتیو هستند (اصلی ترین آنها هیستامین است). آنها در تعدیل پاسخ های ایمنی و التهابی در پوست نقش دارند .

رگهای خونی درم یک شبکه پیچیده را تشکیل می دهند و نقش مهمی در تنظیم مجدد دما دارند. این کشتی ها را می توان به دو شبکه مجزا تقسیم کرد:

• شبکه سطحی – متشکل از آرتریول ها و ونول های بهم پیوسته که در نزدیکی مرز اپیدرم قرار دارند ، و در اطراف ساختار درم قرار دارد ، شبکه سطحی اکسیژن و مواد مغذی سلول ها را تأمین می کند.

• شبکه عمیق – در مرز با لایه زیر جلدی عمیق تر دیده می شود ، عروق آن مهمتر از عروق موجود در شبکه سطحی هستند و به صورت عمودی به شبکه سطحی متصل می شوند .

تخلیه لنفاوی پوست مهم است ، عملکرد اصلی حفظ پروتئین های پلاسما و پاک کردن مواد خارجی ، مواد آنتی ژنیک و باکتری است.

حدود یک میلیون رشته عصبی به پوست خدمت می کنند – درک حسی از یک عملکرد محافظتی و اجتماعی / جنسی بسیار مهم برخوردار است. انتهای عصب حسی رایگان در درم و همچنین اپیدرم (سلولهای مرکل) یافت می شوند و درد ، خارش و دما را تشخیص می دهند. گیرنده های تخصصی نیز وجود دارد – پیکرهای پاکیین – که فشار و لرزش را تشخیص می دهند و اجساد مایسنر که به لمس حساس هستند.

اعصاب خودکار عروق خونی و غدد عرق و عضلات ارکتور پیلی (متصل به مو) را تأمین می کنند.

هایپودرم

هایپودرمس لایه زیر پوستی است که در زیر درم قرار دارد. تا حد زیادی از چربی تشکیل شده است. این پشتیبانی اصلی ساختاری برای پوست و همچنین عایق بندی بدن از سرما و کمک به جذب شوک است. با عروق خونی و اعصاب در هم آمیخته است.

منابع:

https://www.medicinenet.com/

https://www.healthline.com/ ( سایت سلامت آنلاین آمریکا)